नेपालमा नाथ सम्प्रदायलाई सङ्गठित गर्न योगी नरहरी नाथले विशिष्ट योगदान गरेको बताउँदै योगी खेचरनाथले राणा प्रधानमन्त्री मोहन शमशेरले उनलाई मृगस्थलीको पीठाधीश घोषणा गरी रथारोहण गराएको उल्लेख गरे ।

तत्कालीन समयमा राज संस्थाले पनि यस सम्प्रदायलाई उच्च महत्त्व दिएको बताउँदै उनले प्रत्येक सवारी अघि नाथको स्वीकृति लिनुपर्ने प्रावधान थियो । उनका अनुसार भारतको गोरखपुरमा रहेको गोरखनाथ धाममा प्रत्येक वर्षको माघ १ गते गोरखास्थित गोरखनाथ गुफाबाट लगिएको खिचडिमा प्रयोग हुने दाल र चामल चढाएपछि मात्रै अन्य पूजा सुरु हुने प्रचलन अहिले पनि कायमै छ ।

सम्मेलनको स्थानीय व्यवस्थापन शिवगोरक्षनाथपीठ सिद्धाश्रमले गरेको सो संस्थाका संरक्षक राममणि अधिकारीले जानकारी दिए । शिवगोरक्षनाथपीठ सिद्धाश्रम यस क्षेत्रको प्राचीन तपोभूमिका रुपमा प्रसिद्ध रहेको उनले बताए ।

विसं २०१० सालतिर अभदुत देवनाथ योगी(नागा बाबा)ले यही क्षेत्रमा बसी साधना गरेको जानकारी दिँदै अधिकारीले यो क्षेत्रमा पाण्डव दाजुभाइले वनबासका क्रममा केही समय विताएको किंबदन्ती रहेको बताए । ऐतिहासिकस्थलमा भएको यस सम्मेलनले यहाँको गरिमा र महत्त्व अझै बढाएको उनको भनाइ छ ।

संस्कृतिविद् डा जगमान गुरुङले पञ्च पाण्डव घुम्दै केही समय यही आएर बसेका कारण यसस्थलको नाम पछि पचभैया भएको बताए । नाथ सम्प्रदायको आफ्नै विशिष्ट महत्त्व रहेको र उच्च मनोबलका साथ यस परम्पराको अनुसरण गर्न उनले नाथ योगीहरूलाई आग्रह गरे । विश्व हिन्दू महासङ्घका अध्यक्ष अस्मिता भण्डारीले नाथ राष्ट्रिय परिषद्को सम्मेलनले नाथ सम्प्रदायको मौलिक संस्कार र संस्कृतिलाई जीवन्त राख्न थप प्रेरणा प्रदान गर्ने विश्वास व्यक्त गरिन् ।